Vrijheid is eigenlijk helemaal niet zo vanzelfsprekend. Voor ons (kinderen) is dat lastig te bevatten omdat we niet anders gewend zijn. We zijn namelijk nog nooit geconfronteerd met oorlog of onderdrukking. Zonder trauma’s en weinig nadenkend over hoe goed wij het hier hebben, gaan wij blindelings door het leven. Vrijheid is de laatste jaren voor ons vanzelfsprekend geworden. Zelf keuzes maken, doen en gaan waar we willen, we weten niet beter. En dat terwijl deze vrijheid helemaal niet zo normaal is.
Stel je voor…
Wij kunnen ons slecht bedenken hoe het is als onze vrijheid wordt afgenomen. Het zijn van die ‘stel je voor’-situaties waar wij veel te weinig over na denken, eigenlijk. We beseffen simpelweg niet/nauwelijks hoe bevoorrecht wij zijn met onze vrijheid. We onderschatten daarom waarom vrijheid zo essentieel is. Onze vrijheid wordt door iedereen geaccepteerd, maar tegenwoordig steeds minder gewaardeerd. Natuurlijk zijn mensen ontzettend blij met de vrijheid die ze hebben, maar dat bevoorrechtte gevoel verdwijnt en het wordt normaal bevonden. Sterker nog, mensen worden er tegenwoordig aan herinnerd met reclames om op vier mei een minuut stilte te houden, om na te denken over de oorlogsslachtoffers en vrijheid. Het is erg jammer dat we er continu aan herinnerd moeten worden dat die vrijheid zo speciaal is, omdat we het anders langzaam gaan vergeten. Echter denken we wel dat Bevrijdingspop een goede en moderne manier is om ons aan deze vrijheid te herinneren. Voor ons betekent vrijheid dat we ons voor zover we dat kunnen inschatten, dat we ons zelf kunnen zijn, kunnen gaan en staan waar we willen en een mening hebben waar tot op zekere hoogte naar wordt geluisterd.
Burgeroorlog
Bosnië was voor 1992 een provincie in Joegoslavië. De regering van Bosnië was een referendum begonnen om te kijken of ze een onafhankelijk land moesten worden (vergelijkbaar met Catalonië in Spanje). Toen een meerderheid onafhankelijk wilde worden, verklaarde Bosnië-Herzegovina zich in 1992 onafhankelijk. De staat Joegoslavië accepteerde dit niet en er ontstond een grote burgeroorlog. Deze Bosnische burgeroorlog duurde van 1992 tot 1995.
Miriam Hoorenman
Mevrouw Hoorenman was tijdens de burgeroorlog vier maanden uitgezonden als magazijnwerker bij de herstelcompagnie. Een herstelcompagnie is te vergelijken met een garage zoals de KwikFit. Miriam was in de herstelcompagnie verantwoordelijk voor de reserveonderdelen, zodat de monteurs kapotte voertuigen konden repareren. De eerste twee maanden zat ze in Duvno, een kleine stad met circa 5.000 inwoners. Twee maanden later ging ze naar Lucavac, een stad in Bosnië met circa 50.000 inwoners.
Een samenvatting van het verhaal van Miriam:
Op 2 maart 1994 werd ik uitgezonden naar Joegoslavië. Wij kwamen daarheen als ondersteuning van Dutchbat, een Nederlands infanteriebataljon, onder commando van de Verenigde Naties. Ik werkte bij een herstelcompagnie en het was mijn taak de voorraden in het magazijn aan te vullen. Een herstelcompagnie is een garage. We repareerden allerlei voertuigen van Dutchbat in een loods in Duvno. In deze loods hadden we geen stromend water en geen toiletten. We hadden alleen een loods waarin drie tenten stonden en in de hoek hadden we een bunker gebouwd voor eventuele aanvallen. We hadden wel pakken water in een pallet. Als je naar de wc moest, moest je dat even achter de loods doen en douchen kon hier al helemaal niet. Op vijf minuten rijden zaten de Engelsen in een school en hier konden wij wel douchen en de resterende dingen doen.
Onder de loods bleek een geheime kamer te zitten waar wij niks van wisten. Regelmatig stond er geschut voor de deur. We wisten totaal niet wat er daar gebeurde, best creepy. Waarschijnlijk zaten de Joego’s daar.
Nadat ik op verlof naar Nederland was gegaan, ging ik naar een bruinkoolfabriek in Lukavac. Het was daar erg smerig. Er was één gebouwtje met allerlei giftige stoffen, waar we niet mochten komen. Ik weet van een paar mensen dat ze naar binnen zijn gegaan en een aantal van hen hebben nu ook gezondheidsproblemen.We mochten niet douchen met dat giftige water of tanden poetsen, we moesten alles eerst zuiveren. Het eten dat we iedere avond over hadden, brachten we naar een weeshuis. Dag en nacht hoorden we schoten in de omgeving. Ik ben geraakt door wat ik daar heb gezien. Kinderen hebben hun vaders verloren. Die mensen daar hadden niks. Echt niks. Soms zagen we vrouwen door ons vuilnis gaan om te kijken of er nog wat bruikbaars in zat. Dat was voor mij een van de lastigste dingen toen ik terug was in Nederland. Hier wordt veel gezeurd. Daar zijn ze al blij als ze te eten hebben in de avond…
We zijn erg onder de indruk van dit interview en we denken dat we nu beter begrijpen hoe belangrijk vrijheid is en wat het precies inhoud. We vonden het erg leuk om dit werkstuk te maken en we willen heel graag Miriam Hoorenman bedanken dat ze dit interview met ons wilde doen.
Gijs van der Klink en Jorrit Pathuis
