Op zaterdag 3 maart trotseert een groep dappere dodo’s de vrieskou (-4 graden Celcius!) voor een anderhalf uur durende Bevrijdingswandeling. Onder leiding van gids Hans van Gilde Haarlem worden plekken bezocht met een link naar verzet in het algemeen of naar de Tweede Wereldoorlog in het bijzonder. ‘Haarlem heeft prachtige verhalen te vertellen’, aldus onze gids. Natuurlijk wordt er stilgestaan bij het standbeeld van Hannie Schaft in het Kenaupark. Maar ook minder bekende locaties en gebeurtenissen passeren de revue.
Corrie ten Boom-museum
Een van de locaties waar het winkelend publiek normaal gesproken aan voorbijloopt, is het Corrie ten Boom-huis aan de Barteljorisstraat 19. Vele Amerikaanse toeristen bezoeken het museum jaarlijks. Toch was zijn werk voor het Gilde Haarlem voor onze gids pas de éérste kennismaking met het verhaal van Corrie ten Boom. Net zoals dit waarschijnlijk voor meer Haarlemmers geldt.
In de oorlog was hier de horlogewinkel van de familie Ten Boom gevestigd. Doordat de woning uit twee panden bestaat, bevat het veel ruimten van verschillende grootte en was het mogelijk een geheime kamer te bouwen. Hier zaten in de oorlog onderduikers verscholen tot de Gestapo in 1944 een inval deed. De film The Hiding Place is gebaseerd op het verhaal van de familie Ten Boom.
Hartog de Jong
Een ander verhaal dat indruk maakt tijdens de Bevrijdingswandeling, is dat van Hartog ‘Harrie’ de Jong. Bij het herdenkingsmonument aan het Philip Frankplein zijn namen van 720 Joodse Haarlemmers vermeld die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Een van die namen is Hartog de Jong. De diamantbewerker werd geboren in Amsterdam op en overleed in vernietigingskamp Sobibor, op
Gids Hans geeft tijdens de Bevrijdingswandeling Harrie de Jong een gezicht, door zijn foto te tonen. Even later wordt ook het ouderlijk huis van de familie De Jong aan de Bakenessergracht bezocht. De huidige bewoners zijn zo vriendelijk om ons toegang te geven, zodat binnen de gedenkplaat kan worden bekeken voor de tijdens een razzia opgepakte Hartog en de rest van de omgekomen familie De Jong.
Bankier van het verzet
Hoewel het verzetswerk van ‘bankier van het verzet’ Walraven van Hall zich voornamelijk in Amsterdamse financiële kringen plaatsvond, kreeg het in februari 1945 toch een Haarlems tintje. Op dat moment werd Van Hall samen met zeven medegevangenen gefusilleerd aan de Jan Gijzenkade in Haarlem-Noord, als represaille voor het neerschieten van een Duitse militair op deze plek. Dezelfde plek waar waar twee maanden later Hannie Schaft zal worden aangehouden door de nazi’s, bij de Mauermuur. Het neerschieten van de acht gevangenen wordt nog elk jaar op 4 mei herdacht tijdens de doderherdenking op deze brug.
Van Hall’s Nationaal Steun Fonds blijkt in de Tweede Wereldoorlog een bedrag van ruim 80 miljoen gulden te hebben uitgegeven aan onderduikers. Omgerekend naar deze tijd zo’n half miljoen euro!
[Kijktip: de film Bankier van het Verzet over het verzetswerk van onder anderen Van Hall gaat op 11 maart 2018 in première!]
Verzet anno 2018 lastig
De Bevrijdingswandeling eindigt gelukkig warm. In een café wordt afgesloten met een drankje, zodat de deelnemers even kunnen opwarmen.
Wat naast alle historische verhalen bijblijft van de wandeling zijn vooral de woorden van gids Hans die ons voorhoudt dat in verzet komen in de tegenwoordige tijd van social media veel lastiger is dan voorheen. Op het moment dat je nu interesse toont in een groepering, word je direct in de gaten gehouden door de instanties. ‘Een behoorlijk enge gedachte’ aldus onze gids.
