Vrijheid, voor ons, als 17- en 18-jarigen een vanzelfsprekendheid. Een gewoonte waar wij mee opgroeien, omdat er niemand is die iets verbiedt. Ja, onze ouders verbieden ons af en toe om laat thuis te komen en dan kan je je zeker onvrij voelen, maar dat is op een heel ander niveau dan dat Jawa zich onvrij voelde. Jawa is twintig jaar, komt uit Syrië en kan zich niet herinneren dat ze zich ooit vrij gevoeld heeft in haar land. Dat is ook dat reden dat zij samen met haar vader en zusje (haar moeder ging al eerder) eerst naar Turkije en later naar ons Nederland is gevlucht. Een land met een cultuurverschil zo groot als de krater van een vulkaan, waar hele andere normen, waarden en gewoontes gelden.
“Ik ben Jawa”, zei ze, in verstaanbaar Nederlands en met een prachtige, grote glimlach, tegen ons. Ze woont hier nog maar acht maanden, maar haar Nederlandse is wonderbaar goed. Als wij ons hebben voorgesteld, begint ze te praten. Ze vertelt ons dat ze in Syrië woonde, met haar familie, ze deed de balletacademie en speelt oud (uitspraak is oet). Ze vertelt het gedreven en praat over de toekomst. Ze woont nu hier acht maanden in een eigen huis met haar ouders en wil wereldmuziek in Rotterdam gaan studeren. Terwijl Jawa dit allemaal vertelt, heeft ze een grote glimlach op haar gezicht en ze lijkt er wel zin in te hebben.
Met mijn familie kan ik alles aan
We vragen haar naar haar tijd in Turkije, de tijd zonder haar moeder. De ergste periode in haar leven, zo zegt ze. Ze was zo bang. Haar vader en haar zusje waren ergens anders heen en zij was alleen in de grote stad waar ze niemand kende en de taal niet sprak. Ze moest wachtte op een visum voor Nederland en toen ze die had, is ze gelijk gegaan. Wij zijn benieuwd of ze zich onveilig voelden. “Ja!”, antwoordt ze, “zonder mijn familie en vrienden voel ik mij altijd onveilig. Maar zodra ik met mijn familie ben, kan ik alles aan.
Nederlands leren voor het conservatorium
Als Nederlanders hebben wij altijd een beeld van het verschil tussen Syrië en Nederland. Cultuur, normen, waarden en gewoontes, gedrag en contact, lijken ons de grootste verschillen. Zij beaamt dat. Het leven daar was simpel, ze kende alles en iedereen. Haarlem en de manier van leven was anders en verschrikkelijk. Maar nu, geniet ze van alles. Ze studeert Nederlands aan de VU, want ze wil Nederlands spreken als ze naar het conservatorium gaat.
Ultieme vrijheid van muziek
Ook vertelt ze ons dat muziek haar het ultieme gevoel van vrijheid geeft. Muziek is een universele taal en iedereen begrijpt dat. Als ze terug is in Syrië wil, wil ze kleine kinderen dat zelfde gevoel van vrijheid geven. Een gevoel dat ze alleen kende als muziek speelde.
Tijdens een concert hier in Nederland sprak ze met een meneer. Hij vroeg haar: waarom heb jij geen hoofddoek, is er een muziekschool, hoe kan je Engels spreken? Haar antwoord: wij zijn niet van een andere planeet of komen uit een hol in de muziek, maar ons land heeft geschiedenis geschreven. De situatie nu is niet goed. Maar hier, weten ze ook niets over ons land. Jammer en niet goed.
Heb je vrijheid?
De grootste vraag die wij hadden was: ben je vrij in Nederland? Heb je vrijheid, of ben je nog gevangen? Ze antwoordde: eigenlijk weet ik het niet. Eigenlijk alleen in de muziek.
Interview door Jochem en Nine
Dit interview is het resultaat van het Levende getuigenissen-project van Bevrijdingspop. Op maandag 4 april 2016 ontmoetten leerlingen van het Rudolf Steiner College uit Haarlem mensen voor wie vrijheid niet vanzelfsprekend is. Omdat zij de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Omdat zij namens Nederland als veteraan hebben gestreden. Of omdat zij hier naartoe gevlucht zijn. Deze bijzondere ontmoetingen zijn door de leerlingen uitgewerkt tot interviews.
Fotografie boven het artikel: EGD Fotografie
