Vrijheid is voor ons iets waar we tamelijk gewend aan zijn geraakt. Hierdoor kijken we er waarschijnlijk naar met volledig andere ogen dan mensen die nooit vrijheid hebben gehad, of in ieder geval minder. Het is voor ons een gewoonte, iets wat we altijd hebben gehad en waar we geen aandacht aan besteden. Voor ons betekent het vooral de mogelijkheid om de dingen te doen die je zelf wilt doen, en met de mensen om te gaan die je zelf wilt. Voor ons is vrijheid dat we ook onszelf kunnen zijn bij elkaar.
We zouden niet zonder vrijheid kunnen leven. Het is dus ook niet altijd een heel algemeen ding, maar iets wat veel invloed heeft op het dagelijks leven.
‘Leerzaam om te horen over de oorlog’
Zaterdag 24 maart zijn wij op bezoek geweest bij mevrouw Borger in het bejaardentehuis. We zouden haar wat vragen stellen over haar ervaringen in de Tweede Wereldoorlog en over wat vrijheid voor haar is. Dat bleek uiteindelijk niet nodig. Toen we binnenkwamen en vertelden waar we voor kwamen, begon het verhaal eigenlijk meteen. Het was een treurig verhaal. Zij werd er zelf, zelfs na al die jaren, nog verdrietig van. Wij vonden het beiden een interessant gesprek. Het was leerzaam om het verhaal te horen van iemand die het echt heeft meegemaakt. Opeens leek de oorlog eigenlijk niet zo lang geleden.
Op het platteland
Mevrouw Borger woonde tijdens de oorlog op het platteland. Ze woonde daar met haar broers, zussen en ouders. Voor zichzelf hadden ze genoeg eten. Maar wat haar het meest bij is gebleven, is dat er elke avond hongerige mensen op de deur klopten voor eten. Ze stonden in groepen voor de deur, vaak zonder schoenen. Haar vader zei altijd ‘ja’, omdat die mensen het anders niet zouden overleven. Niet alleen door de honger, maar ook omdat je werd neergeschoten als je later dan 8 uur buiten was. “Op sommige dagen lagen er acht op de vloer te slapen.” Ook moesten ze de helft van hun woonkamer weggeven aan de Duitse soldaten die hun huis gebruikten als verblijfplaats. Deze soldaten waren geen slechte mensen volgens haar. Integendeel, ze zijn altijd beleefd geweest en ze waren eerder behulpzaam dan een last. Ze moesten altijd wel van hun ouders uitkijken wat ze tegen hen zeiden. Want als je iets verkeerd zei, konden ze je zo neerschieten.
Overleven door beleefd te zijn
Haar broer zat in het leger en werd oorlogsgevangene nadat Nederland capituleerde. Hij is meegenomen naar Duitsland, waar hij 3 maanden is gebleven. Ze hebben al die tijd niks van gehoord, maar opeens na 3 maanden stond hij voor de deur. Hij heeft er de rest van de oorlog niks over verteld, alleen maar dat hij het had overleefd door beleefd te zijn en dat zij hetzelfde moesten doen. “Geen slecht woord over de Duitsers”, want je weet nooit wat ze zouden doen.
‘De laatste die dit verdiende’
Verreweg het meest schokkende verhaal vonden we het verhaal van haar vader. Dit was vrijwel het eerste waar ze over vertelde. Haar vader is doodgeschoten door een Duitser. Er kwamen drie Duitsers over de sloot heen springen, een ervan begon te schieten. Hij raakte haar vader. Het was niet helemaal duidelijk waarom dit gebeurde. Maar van wat we gehoord hebben van deze mevrouw, was haar vader een goede man en de laatste die zoiets verdiende.
‘Vrijheid is iets moois’
Toen we mevrouw Borger vroegen over vrijheid, was haar eerste reactie: “Dat is iets moois”. Ze vertelde dat we ervan moeten genieten dat we in zo’n vrij land als het onze wonen. Dat we niet zonder schoenen bij mensen hoeven aan te bellen voor eten. De Tweede Wereldoorlog was een verschrikkelijke tijd, waar ze liever niet aan terugdacht. We moeten eerder blij zijn dat we nu leven, en niet toen, en dat we vrij zijn om te doen wat we willen.
